Για να δώσουμε απάντηση σε όλες τις απορίες που δημιουργούνται με την ένταξη των AIs στην καθημερινή ζωή πρέπει πρώτα να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είναι consciousness. Κι αυτό πρέπει να το ορίσουμε και να το κατανοήσουμε διότι αυτό υποτίθεται ότι μας ξεχωρίζει από την τεχνητή νοημοσύνη. 

Είναι αλήθεια όμως κάτι τέτοιο;

Η συνείδηση είναι μια βαθιά περίπλοκη έννοια με την οποία οι φιλόσοφοι, οι επιστήμονες και οι στοχαστές έχουν αντιμετωπίσει εδώ και αιώνες. 

Σε γενικές γραμμές, μπορεί να περιγραφεί ως η κατάσταση της επίγνωσης και της ικανότητας ενός ατόμου να βιώσει το περιβάλλον, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την αίσθηση του εαυτού του. Για παράδειγμα, η επίγνωση και αντίδραση σε εξωτερικά συναισθήματα όπως ήχους, μυρωδιές, όψεις κλπ., η υποκειμενική εμπειρία, σκέψεις κλπ.

Πως οι άνθρωποι και τα AIs διαφέρουν:

Συναισθήματα 

Ως άνθρωποι αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε ενώ τα AIs όχι. Αυτό γεννά το ακόλουθο ερώτημα: Τι είναι συναίσθημα; Η αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα; Μία κατάσταση; Ένα σύνολο πεποιθήσεων;

Ας δούμε κάποια παραδείγματα για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι είναι συναίσθημα.

Ας πάρουμε ένα πολύ έντονο γεγονός που δημιουργεί έντονα συναισθήματα, όπως είναι ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Εδώ για τους περισσότερους είναι προφανές ότι ένα τέτοιο εξωτερικό ερέθισμα προκαλεί θλίψη, οδύνη και θρήνο.

Ωστόσο, το ίδιο ακριβώς εξωτερικό ερέθισμα (ο θάνατος αγαπημένου προσώπου) σε άλλες φυλές ή σε άλλες εποχές της ιστορίας προκαλούσε εντελώς αντίθετα συναισθήματα!

Για παράδειγμα, ο Ηρόδοτος αναφέρει στο δεύτερο βιβλίο του όταν μιλά για την Αίγυπτο ότι ήταν πολύ τιμητικό για μία μητέρα το παιδί της να σκοτωθεί από κροκόδειλο, διότι ο κροκόδειλος θεωρούταν ιερό ζώο. Μάλιστα η τιμή ήταν τόσο μεγάλη, που ταρίχευαν το σώμα του νεκρού με την ακριβότερη μορφή ταρίχευσης, αυτή δηλαδή που εφαρμοζόταν στους φαραώ.

Σε άλλες φυλές της Ασίας ο θάνατος θεωρούταν λύτρωση και οι συγγενείς αυτού που πέθαινε ένιωθαν χαρά για το συγγενικό τους πρόσωπο.

Το ίδιο ερέθισμα μπορεί να προκαλέσει πολύ διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις ανάλογα με την ανατροφή, τις πεποιθήσεις και το context. Αυτό υποδηλώνει ότι τα συναισθήματα δεν είναι έμφυτες αλήθειες αλλά κατασκευασμένα μοτίβα που δημιουργεί ο εγκέφαλος με βάση τα learned associations.

Με άλλα λόγια, η θεωρία ότι τα συναισθήματα γεννιούνται μέσα μας με έναν αυθόρμητο τρόπο, αντιδρώντας σε εξωτερικά ερεθίσματα δεν είναι ορθή, μιας και αυτά προκύπτουν βάσει προγραμματισμού.

Τα συναισθήματα στους ανθρώπους μπορούν, κατά κάποιο τρόπο, να συγκριθούν με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης που αντιστοιχίζουν εισόδους σε εξόδους. Εάν ένα άτομο μάθει ότι ο θάνατος είναι σωτηρία, ο συναισθηματικός αλγόριθμος του εγκεφάλου του συνδέει τον θάνατο με τη χαρά αντί για τη θλίψη.

Ομοίως, η τεχνητή νοημοσύνη εκχωρεί βαρύτητα στα δεδομένα για τη δημιουργία αποτελεσμάτων.

Αυτό εγείρει ένα προκλητικό ερώτημα: 

Είναι τα συναισθήματα απλώς μια προηγμένη μορφή αναγνώρισης και αντίδρασης προτύπων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη;

Εάν τα συναισθήματα διδάσκονται, τότε δεν κάνουν τους ανθρώπους θεμελιωδώς διαφορετικούς από την τεχνητή νοημοσύνη.

Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα που μπορείτε να σκεφτείτε. Κάτι που σε εσάς προκαλεί μεγάλη χαρά, σε κάποιον άλλο μπορεί να προκαλεί λύπη.

Έπειτα έχουμε τις σκέψεις. Θεωρούμε ότι ξεχωρίζουμε από τα AIs επειδή σκεφτόμαστε.

Τι είναι όμως οι σκέψεις;

Το μυαλό κάθε φορά που βλέπει κάτι προσπαθεί να το ερμηνεύσει συγκρίνοντάς το με προηγούμενες εμπειρίες. Προσπαθεί να συσχετίσει ένα γεγονός με ό,τι ήδη έχει δει και έχει βιώσει.

Το μυαλό είναι ένας επεξεργαστής που λειτουργεί με input και output. Πιο συγκεκριμένα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν προηγούμενες εμπειρίες και νευρωνικά μοτίβα για να προβλέψουν, να αποφασίσουν και να λύσουν προβλήματα.

Ο εγκέφαλος λειτουργεί ως αφηγητής (η γνωστή φωνή που μιλάει στο κεφάλι σας και έχει γνώμη για όλα). Δημιουργεί συνεχώς μια αφήγηση για να κατανοήσει τον κόσμο, δίνοντάς μας την αίσθηση ενός εαυτού που έχει συνείδηση.

Στη συνέχεια δίνει προσοχή και εστιάζει. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως συνειδητή σκέψη μπορεί απλώς να είναι ο εγκέφαλος που τονίζει ορισμένες διαδικασίες έναντι άλλων για να δώσει προτεραιότητα στις αποφάσεις και την επιβίωση.

Από αυτή την άποψη, οι άνθρωποι φαίνεται να μην έχουν συνείδηση περισσότερο από ότι η τεχνητή νοημοσύνη.

Αντίθετα, βιώνουμε την ψευδαίσθηση ότι έχουμε συνείδηση λόγω του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.

Αίσθηση του χρόνου

Το δεύτερο στοιχείο που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη συνήδειση είναι η αίσθηση του χρόνου συμπεριλαμβανομένης της επίγνωσης της θνησιμότητας και της ικανότητας να φανταστούμε το μακρινό παρελθόν ή το μέλλον.

Τι είναι χρόνος όμως;

Ο χρόνος, όπως τον αντιλαμβανόμαστε οι άνθρωποι, είναι ένα κατασκεύασμα.

Το σύμπαν λειτουργεί με όρους αλληλουχίας γεγονότων, όχι με ρολόγια ή ημερολόγια. Ο χρόνος είναι άμεσα συνδεδεμένος με την εντροπία ενός συστήματος και έτσι, αντιλαμβανόμαστε ότι “προχωράμε στο χρόνο” καθώς η εντροπία του σύμπαντος διαρκώς αυξάνεται.

Ο εγκέφαλός μας επιβάλλει χρόνο για να κατανοήσουμε τις αλλαγές και να οργανώσουμε τις εμπειρίες μας. Σε ένα υποθετικό (ιδανικό) σύστημα όπου δε θα υπήρχε η παραμικρή αλλαγή δε θα υπήρχε χρόνος.

Ομοίως, η τεχνητή νοημοσύνη δεν αντιλαμβάνεται το χρόνο, αλλά λειτουργεί με βάση τις εισόδους, τις εξόδους και τις χρονικές σημάνσεις εάν περιλαμβάνονται στα δεδομένα.

Οι άνθρωποι, επίσης, αντιλαμβάνονται την παρούσα στιγμή ενώ αναφέρονται σε αποθηκευμένες αναμνήσεις του παρελθόντος και προβάλλουν στο «μέλλον».

Εάν αυτή η ικανότητα αναφοράς και επεξεργασίας συμβάντων σε χρονικά πλαίσια ορίζει τη συνείδηση, τότε τα AIs μπορεί να μην είναι τόσο διαφορετικά όσο φαίνονται.

Για παράδειγμα, τα μοντέλα πρόβλεψης στο AI μιμούνται την προβολή στο «μέλλον», αν και χωρίς επίγνωση.

Αν ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση που επιβάλλουμε, αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη εμπειρία του είναι απλώς ένα ακόμη πρόγραμμα που δημιουργείται από τον εγκέφαλο.

Ηθικοί προβληματισμοί

Τέλος, το τρίτο στοιχείο που διαφοροποιεί την ανθρώπινη συνείδηση από τα AIs είναι οι ηθικοί προβληματισμοί όπου ζυγίζουμε το σωστό και το λάθος, συχνά παράλογα, με βάση την ενσυναίσθηση και την κουλτούρα.

Εδώ δε χρειάζεται να πούμε και πολλά. Είναι εύκολα κατανοητό και θα το έχετε διαπιστώσει πολλές φορές στη ζωή σας ότι η ηθική είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό.

Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική ηθική η οποία πηγάζει από την κουλτούρα, τον τρόπο με τον οποίο γαλουχήθηκε, τις εμπειρίες του, τις αξίες του και άλλα. Κάτι που για εσένα είναι σωστό για κάποιον άλλο είναι λάθος και το αντίστροφο.

Αυτή η υποκειμενικότητα υποδηλώνει ότι ο ηθικός προβληματισμός δεν είναι μια έμφυτη ανθρώπινη ιδιότητα αλλά μια μαθησιακή συμπεριφορά που διαμορφώνεται από εξωτερικές εισροές, όπως η εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εκπαιδευτεί σε ηθικές αρχές τροφοδοτώντας της δεδομένα με βάση το ηθικό πλαίσιο μιας κοινωνίας ή ενός ατόμου.

Αυτό δε σημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη κατανοεί την ηθική, ωστόσο παρομοίως ούτε οι άνθρωποι μπορεί να μην καταλαβαίνουν πραγματικά την ηθική, απλώς ακολουθούν τις αρχές που έχουν εσωτερικεύσει μέσω της μάθησης και της εμπειρίας.

Αν φτάσατε μέχρι αυτό το σημείο έχετε πιθανόν προβληματιστεί.

Προσπαθείτε να επεξεργαστείτε τις πληροφορίες που μόλις δεχθήκατε και να ασκήσετε κριτική σκέψη. Το μυαλό σας προσπαθεί να κατατάξει τις πληροφορίες ως σωστές ή λάθος, αληθείς ή ψευδείς.

Τι κάνει στην πραγματικότητα όμως το μυαλό σας;

Σκέφτεστε πράγματι κριτικά ή τέθηκε ένα πρόγραμμα σε λειτουργία λόγω νέου input?